گفتگوی بین ادیان، موضوعی است که نیاز به آن همیشه احساس شده و زمانی که تسامح بیشتر بوده و تنش‌ها کمتر، این گفتگوها در فضایی همراه با تفاهم انجام می‌شده و طرفین با احترام با یکدیگر برخورد کرده و حداقل این بود که باعث تنش یا جنجال نمی‌شد. در جوامع مسلمان، گاهی اقلیت‌هایی زندگی کرده و می‌کنند که در دنیای امروز، بهترین راه، تعامل و تفاهم با آنهاست. نمونه‌های خوب و درخشانی هم در این زمینه وجود دارد که می‌توان به عنوان الگو از آن استفاده کرد. یکی از این نمونه‌ها مرکز صفاخانه اصفهان بوده. اصفهان به علت وجود اقلیت ارامنه، محل مناسبی برای این گفتگوها می باشد.

زندگی مردمی که دین های متفاوت را پیروی می کنند اما همگی یک خدا را قبول دارند در شهر اصفهان زیاد به چشم می خورد که همگی مسالمت آمیز در کنار یکدیگر زندگی می کنند و باعث شده تا اصفهان در کشور مطرح شود.

با توجه به اینکه ادیان توحیدی همچون زرتشت، مسیحیت و اسلام در کنار هم زندگی مسالمت آمیزی داشتند از حدود 112 سال پیش صفاخانه ها برای تبادل آرا ادیان توحیدی در اصفهان ایجاد شد که رو به خاموشی رفت و نیاز است دوباره جان بگیرد. در دهه نخست قرن بیستم، حوزه علمیه اصفهان (مدرسه صدر) در اقدامی ابتکاری، مرکزی به نام «صفاخانه اصفهان» را برای گفتگو با مسیحیان دایر کرد.مسیحیان نیز از فراهم بودن چنین فضایی استقبال می‌کردند...

توضیحی کلی در مورد صفاخانه

در سال 1320 هجری قمری مطابق با 1281 شمسی (112 سال پیش) تحت عنوان "انجمن گفتگوی صفاخانه اصفهان" و با نام کلی"اداره دعوت اسلامیه" از ابتکارات حوزه علمیه اصفهان به دستور عالم مجاهد و شهید حاج آقا نورالله نجفی اصفهانی فرزند محمدباقر مسجدشاهیدر شهر اصفهان راه اندازی  شد.که به نوعی علاوه بر زعامت سیاسی آن زمان اصفهان، در کنار برادرشان آقا نجفی اصفهانی، زعامت فکری، فرهنگی و اجتماعی هم داشتند و با تاسی از ایده‌های جدیدی که در فضای آن زمان اصفهان داشتند، کارهای فکری، فرهنگی و اجتماعی خاصی را پایه‌گذاری نمودند، یکی از این اقدامات، تاسیس صفاخانه بود.

«صفاخانه اصفهان» در محله مسیحی نشین «جلفا» قرار داشت. در این مرکز نماینده مسیحیان و مسلمانان به گفتگو می‌پرداختند و عین سخنان آنها مکتوب و در ماهنامه «الاسلام» منتشر شد،در واقع این ماهنامه شرح مناظره های اولین مرکز گفتگوی بین الادیانی است. نایب رییس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر اصفهان گفت: صفاخانه اصفهان که مدتها قبل محل گفت‌وگوی ادیان الهی بوده لازم است احیا شود. وی با اشاره به اینکه ایجاد صفاخانه و همزیستی معنوی و مسالمت آمیز ادیان توحیدی، چشم انداز روشنی را به همراه داشت افزود: در گذشته نتایج فعالیت های صفاخانه ها چاپ می شد و در اختیار مردم قرار می گرفت.

هدف از ایجاد  صفاخانه از دو منظر باید نگاه کرد، نخست آن که در آن زمان، ساختارهای تبلیغی خلیفه گری مسیحیت در اصفهان شروع به فعالیت های خاصی می کند که به خاطر پشتوانه مردمی ارامنه در این شهر، نتایج خاص خود را داشت.ساختار تبلیغی مسیحی شامل یک زنجیره و سلسله ساختار تبلیغی مسیحی اعم از ساخت مدرسه تا ساخت بیمارستان و نوشتن کتاب هایی در رد اسلام بوده است. در اصفهان آن زمان، به فاصله نسبتا کوتاهی از ساخت مدرسه، بیمارستان و نوشتن کتاب های ضد اسلامی، حدود ده مدرسه اسلامی، بیمارستان اسلامیه و همچنین انجمن گفتگوی صفاخانه اصفهان برای واکنش فعالانه در مقابل این اقدامات در دستور کار قرار می‌گیرد. دومین جریان این است که ببینیم اقتضائات آن زمان چگونه بود و در حال حاضر چگونه است، یعنی اگر حاج آقا نورالله در حال حاضر بود، به جای آن که صفاخانه را  مرکز مناظره در مورد دو دین  ابراهیمی می کرد، آن را مرکز صحبت در باب اعتقادات و وجوه مشترکی بین ادیان قرار می داد. در واقع آنچه که در اصل صفاخانه به ما یاد می دهد، انجمن (گفتگوی) صفاخانه است، یعنی اصل گفتگو است، گفتگویی که با منطق و احترام صورت می گیرد.